…Έτσι μου περιέγραψε την ψυχοθεραπεία.
Μα του είπα να μου εξηγήσει πώς λειτουργεί στον άνθρωπο. Και συνέχισε κάπως έτσι:
Ο άνθρωπος στέκεται λίγο πριν η ψυχή και το σώμα του καταρρεύσουν.
Το ψυχικό όργανο βάλλεται από τα γεγονότα, τις συμπεριφορές και τα πάθη που οι διάφοροι του φορτώνουν ανελέητα.
Αυτοί οι «διάφοροι πολλοί» που η απαιδευσιά τους δέρνει τους πέριξ αυτών και –όλως παραδόξως – καθόλου τους ίδιους (που πολλές φορές τους προστατεύει κιόλας).
Τα χρόνια περνάνε τυραννικά για τον άνθρωπο. Με τα εκάστοτε απανωτά μαστιγώματα.
Ο άνθρωπος έπρεπε για όλους να είναι εκεί, να στέκεται όρθιος. Γερά όρθιος. Είτε μπορούσε, είτε όχι. Για την περάτωση της κάθε αλλότριας τέρψης.
Οι πιέσεις. Η καθημερινότητα του κενού. Όλα αυτά που μετάλλαξαν τις κηλίδες των πολυκαιρισμένων παθών σε συμπεριφορές ζωώδεις. (Δε φταίει)
Βλέπει. Καταλαβαίνει την ανημποριά του. Βλέπει την καταδίκη του να σέρνει την ανημποριά του. (Δε φταίει)
Στο σούρσιμο, καταδικασμένος αχθοφόρος του καθ’ έκαστου «πρέπει», του καθ’ έκαστου «θα», του καθ’ έκαστου «να», των τόσων «ναι». Οι τόσο μικρές βοηθητικές λέξεις που παίρνουν αμπάριζα κάθε ψήγμα ψυχικής γαλήνης, αφήνοντας τα φαρμακερά ιζήματά τους να κατακάθονται στα τρυφερά ψυχικά εσώτερα.
Παρακαλάει για λύπηση. Μα που να βρεθεί εξαφανισμένη στα απάνθρωπα σημερινά κατάστιχα της εκάστοτε αραχνιασμένης ρουτίνας;
Παρακαλάει τα πόδια του. Να τον κρατάνε. Όσο μπορούν. Μα αυτά δε τον ακούν. Ταλαιπωρημένα, με την πρώτη ευκαιρία, του βάζουν την τρικλοποδιά για να πέσει, γιατί δεν αντέχουν άλλο να τον κουβαλάνε.
Φταίει η ψυχή, όμως, και όχι τα πόδια. Ο άνθρωπος ξέχασε να τη λάβει υπόψη του ως όργανο ξεχωριστό. Αν το έκανε θα συνειδητοποιούσε και θα γνώριζε ότι και αυτή έχει τα δικά της συμπτώματα στην αρρώστια.
Μα η ψυχή με κάποιο τρόπο πρέπει να μιλήσει. Και όντας θεριό, θα κλέψει από τα υπόλοιπα όργανα: είτε τον πυρετό, μήπως και σκοτώσει τα «μικρόβια» που την κατατρώνε, είτε τον πόνο, για να κρούσει τον κώδωνα ότι κάτι πάει στραβά, είτε τον τρόμο, για να μπορέσει να «τρομάξει τα στοιχειά» που μαζεύτηκαν τριγύρω, είτε τις λειτουργίες της καρδιάς για να της κλέψει το «οξυγόνο» που κουβαλάει το αίμα και να ανασάνει λίγο.
Οι τοξικοί παράγοντες. Άλλοι άνθρωποι. Γεγονότα τελεσίδικα. Τεκταινόμενα τραγικά. Παρελθοντικά πάθη. Αλλότριες εγωπάθειες. Απάνθρωπες διαφεντεύσεις (Δε φταίει).
Πρέπει να βρεθεί κάτι πρόσκαιρο. Κάτι που θα τον κρατήσει πριν την πλήρη κατάρρευσή του. Αυτή η εύκολη σύγχρονη λύση για τον κάθε σύγχρονο άνθρωπο που οδεύει στην ψυχική παράκρουση. (Δε φταίει)
Του κάκου, δηλαδή, να βρει κάποιον ειδικό να του συστήσει και να του παράξει κάποια χημική φόρμουλα που θα τον ηρεμεί και θα του σπρώχνει – ξανά και ξανά – μέσα στην τρύπα του το θεριό που βρυχάται, θέλοντας να κατασπαράξει ό,τι τον κατατρώει.
Μα και πάλι, το μέλλον έχει διαβρωθεί ανεπανόρθωτα.
Ο άνθρωπος καταρρέει και τη θέση της λειτουργικότητας αντικαθιστά επάξια η ασθένεια.
Οι «διάφοροι πολλοί» που συνήθιζαν να τον δορυφορούν με σκοπό να τους υπηρετεί, αγανακτούν: πως τολμά; Γιατί σταματά τις υπηρεσίες του ξαφνικά;
Ίδιοι θα είναι και δε θα αλλάξουν. Θα είχαν αλλάξει μέχρι τώρα.
Και έρχεται η αναπόφευκτη στιγμή (για τη στιγμή αυτή κάποια μέρα του μέλλοντος που θα ξαναγεννηθεί, λόγω αυτής καθαυτής της στιγμής, ο άνθρωπος θα νοιώσει τόσο δικαιωμένος και τόσο περήφανος που έσωσε το μέλλον).
Η στιγμή που φεύγει. Αρχίζει την αναζήτησή του. Το σεργιάνι του. Αυτός το ονομάζει «να βρω τον εαυτό μου». Κάθε άνθρωπος, βέβαια, δίνει το δικό του νόημα στη φυγή του.
Ψάχνει να βρει. Ρωτάει. Ξανά και ξανά. Συνάντησε και σοφούς και τσαρλατάνους που του υποσχέθηκαν την κάποια ανακούφιση απ’ τα παθήματά του. Του έδωσαν χαλαρωτικά, τον ξάπλωσαν αναπαυτικά, του έδωσαν λογιών βότανα.
Η πληθώρα των προσωρινών ανακουφισμάτων που το μόνο που κάνουν είναι να μακραίνουν το δρόμο του ταξιδιού προς την αλήθεια του καθένα. Μα το θεριό δεν ημερεύει και όλο βγαίνει απ’ τη φωλιά του ουρλιάζοντας.
Και κάπου εκεί – ανάμεσα στο τυχαίο και το ηθελημένο – απαντά αυτόν. Αυτόν που του μιλά για την ψυχοθεραπεία.
Αυτός του σύστησε την ψυχοθεραπεία ως ύστατη προσπάθεια ίασης. Την περιέγραψε, ταυτοχρόνως, ως πόνο και ως λύτρωση. Ο πόνος χρειάζεται τη λύτρωση, μα η λύτρωση δε φτάνεται χωρίς πόνο.
Τα λόγια του τον τρόμαξαν. Ποιος θέλει να βάλει κι άλλο πόνο απ’ αυτόν που, ήδη, υπομένει.
Η αρρώστια της συνήθειας, η ασθένεια του παθήματος, και οι τρύπες οι ανοιχτές, όσο και να σε καταδυναστεύουν, είναι αυτές και τις ξέρεις. Μα, το επίπονο καινούργιο; Ο άνθρωπος δε το ξέρει και το φοβάται. Φοβάται τη θλίψη της αλλαγής (αν μπορούσε να αφουγκραστεί και μόνο τα οφέλη που θα είχε δε θα το φοβόταν – μα δε φταίει).
Μα, η διαδικασία ξεκινά.
Ο άνθρωπος και ο θεραπευτής θα γίνουν ένα. Θα δημιουργήσουν μια σχέση ψυχοθεραπευτική, η οποία θα υπάρξει σαν σπόρος που με το νερό της γνώσης και τη ζέστη της κατανόησης, με τον καιρό, θα καρποφορήσει με την αλλαγή.
Μα πως θα γίνουν όλα; Ο θεραπευτής θα ρωτάει. Θα ξανα-ρωτάει. Τι ισχύει και πως για τον άνθρωπο. Θα θελήσει να μάθει την προσωπική του ιστορία. Την ιστορία ζωής του. Αυτό το προσωπικό δημιούργημα με όλα του τα συστατικά.
Και να τι θα γίνει μετά. Η καθοδήγηση του θεραπευτή θα πηγαίνει σε όλο και πιο βαθειά κατάστιχα. Σκέψεις, ιδέες και πεποιθήσεις που μέχρι τώρα προσκυνούνταν και ακολουθούνταν ως αλήθειες θα κλυδωνιστούν συθέμελα, ερχόμενη στην επιφάνεια η άκυρη και άδικη φύση τους.
«Γιατί δεν αγαπούσα τον εαυτό μου»
«Γιατί θεωρούσα ότι δεν άξιζα τη ζωή που μου δόθηκε να ζω»
«Γιατί δε ζούσα τόσο ήρεμα, όσο άξιζα»
Ανθρώπινες πεποιθήσεις, ανθρώπινα δικαιώματα, «θέλω» και επιθυμίες που καταπλακώθηκαν κάτω από τόνους παραχωρήσεων και άσκοπης θυσίας.
Μικρά απωθημένα που εκρήγνυνται από τον ψυχικό κρατήρα της ικανότητας, του ταλέντου και της θέλησης και σφήνωναν στο λαιμό, δημιουργώντας άσκοπο και σωρευμένο θυμό που τον έπνιγε.
Να που τώρα ο θεραπευτής ήρθε να σπάσει αυτό το φραγμό του λαιμού και να ελευθερώσει τα πάθη!
Εδώ θα σε δω άνθρωπε πόσα απ’ αυτά είσαι ικανός να πράξεις - έστω και εκ των υστέρων - για να μπορέσεις και συ να γαληνέψεις το παιδάκι που σπαράζει μέσα σου!
Και αυτό που μέχρι τώρα ονόμαζε «έτσι είμαι εγώ» αποδομείται και καταρρέει. Σπάει σε τόσο μικρά κομματάκια που ούτε καν γνώριζε την πολυάριθμη και άγνωστη λειτουργία τους.
Σκουριασμένα άγνωστα και (τα περισσότερα) άχρηστα ψυχικά κομματάκια που δεν ήξερε ότι τον συνθέτουν.
Φοβάται.
Μα ο βοηθός του είναι εκεί για να περιφρουρήσει τα κομμάτια του για να μην σκορπίσουν τριγύρω και χαθούν.
Και να που αρχίζει η αναδόμηση.
Αίτιο και αιτιατό.
Ερέθισμα και αντίδραση.
Λόγος και αντίλογος.
Συναίσθημα και λογική.
Έκφραση και διάλογος.
Ανάγκη και συναίσθηση.
Η αλληλένδετη αλυσίδα, με την ικανότητα χρήσης της οποίας έχει γεννηθεί κάθε ανθρώπινος οργανισμός, μα που το μίασμα των καιρών έσπασε και φρόντισε κάθε άτομο να ξεχάσει για πάντα.
Ξύπνησε. Βλέπει. Πλέον, θέλει, επιθυμεί. Αγαπάει τον εαυτό του. Και για πρώτη φορά μπορεί να αγαπήσει καλύτερα και τους άλλους.
Αυτό ήταν η ψυχοθεραπεία.
Το να ξανα-θυμηθείς να είσαι άνθρωπος.
Γεώργιος Ν. Καζανάς
(Ευχαριστώ τη Βασιλική Π. Καζανά για τα τόσο εύστοχα σκίτσα της.)